E01717: The Martyrdom of Loukianos surviving only in Georgian, recounts the martyrdom of *Loukianos (martyr in Heliopolis-Baalbek, under the emperor Julian, 00831) and the distribution of his relics, in part miraculously by a raven. Translated 7th/8th c. from Greek or Syriac.

Martyrdom of Loukianos

Summary:

The emperor Julian issued an edict against the Christians. The order to persecute all Christians was accepted by the ruler of Balbak/Baalbek, which is the city of the sun. Local pagans told the ruler that there was a certain Christian who neglected the order, and instead of venerating their idols, ridiculed them. The man, whose name was Loukianos, was brought to the ruler, where he engaged in a debate with the ruler.

Despite all the subsequent torture inflicted upon him, Loukianos was fortified in faith by an angel and refused to accept paganism. After continuous tortures he was hung on a tree outside the city and cut into pieces. After this, a certain traveller passed by Loukianos's body. Overtaken by madness the traveller removed Loukianos's intestines and started devouring them. For this action he was duly punished by God: first he lost his sight and then died.

9. და ვითარცა აღასრულა წმიდამან მან ლოცვაჲ თჳსი, დამოჰკიდეს წმიდაჲ იგი და პატიოსანი გუამი მისი ზე, მცირედ აღშორებულად ქუეყანისაგან, უღმრთოთა მათ და უკეთურთა. და რომელნიმე მათგანნი მოშჭრიდეს ფერჴთა მისთა წათებითა, და რომელნიმე ჴელთა მისთა ტაბარძენებითა; და მოჭრილთა მათ ასოთა მისთა დაჰ(ყ)რიდეს ქუეყანასა. და ვითარცა ესე ყვეს უშჯულოთა მათ, მაშინ კაცმან მან ღმრთისამან, მოღუაწემან ჭეშმარიტებისამან, წმიდამან ლუკიოს კეთილითა აღსარებითა აღასრულა წამებაჲ იგი თჳსი და შეჰვედრა სული თჳსი ჴელსა ღმრთისათა მშჳობით.

'And when the holy one completed his prayer, the ungodly and evil ones hanged the holy one and his body, in a somewhat remote place from the population. And some cut his legs with … and others his hands with … and the cut off pieces they threw on the ground. And when the unfaithful ones did this, holy Loukios completed his martyrdom in good confession and handed over his soul to God’s hands in peace.'

10. მას ჟამსა კაცი ვინმე მეაქლემჱ მოადგა ზედა უღმთოთა მათ, რომელნი იგი მოშჭრიდეს მოწამესა წმიდასა ასოთა მისთა. და ვითარცა იხილა ესე ყოფილი, მიემსგავსა იგი უგუნურებასა და მძჳნვარებასა განბოროტებულთა აქლემთასა, რომელთა იგი წინაუძღოდა. და იჴადა მახჳლი თჳსი და იწყო მანცა განაწილებად წმიდათა მათ ასოთა კრავისა მის ღმრთისათა და მძჳნვარებისა მისგან, რომელ მოიპოვა, იწყო მან გამოღებად ჴელითა თჳსითა შინა განთა ასოთა უბიწოჲსა მის მსხუერპლისათა ცოხნად კბილთა. მას ჟამსა მეყსა შინა მიიღო მან მისაგებელი, მსგავსი საქმეთა მისთაჲ, რამეთუ მუნქუესვე წარმოსცჳვეს თუალნი მას და ყოველთა აქლემთა მისთა, დაისხნეს ქუეყანასა ზედა, ვითარცა მახჳლითა აღმოჴდილნი, და დაშთეს იგინი ბრმად. და ვითარცა იხილეს ესე უღმრთოთა მათ, დაუკჳრდა ფრიად საკჳრველებისა მისთჳს, რომელი იქმნა მეაქლემესა ზედა. მაშინ ერთმან მათგანმან მოიბნა აქლემნი იგი და მეაქლემჱ და შეჰყვანდა ქალაქად.და ვითარცა მიიწია კართა ქალაქისათა, დაეცა მეაქლემჱ იგი და სულნი წარჰჴდეს საქებელად და სადიდებლად ღმრთისა და საჴსენებლად წმიდისა მის მოწამისა, რომელთა იხილეს იგი.

'10. And then a certain camel herder came across the ungodly ones who were cutting up the martyr. And when he saw this, he became similar in folly and madness to the maddened camels whom he was herding. He unsheathed the sword and started cutting up the lamb of God. And then in rage, he began to remove the intestines of the blameless one with his hands and devoured them with his teeth. But he immediately received punishment similar to his own deeds, for his eyes fell off and the same happened to his camels, and they fell on the ground as if cut out by swords, and thus were left blind. And when the ungodly ones saw this, they were astonished by the wonder that happened to the camel herder. Then one of them tied the camel herder and his camels together, and took them to the city. And when they reached the gates of the city, the camel herder fell on the ground, and whoever saw him praised God and his martyr.'

11. მაშინ განგებითა ღმრთისაჲთა ყორანმან აღიტაცა ერთი ასოთაგანი წმიდისა მის მოწამისაჲ და მიიღო მის უვნებელად სიდონდ ქალაქად, რომელ არს კიდესა ზღჳსასა, და შთამოაგდო იგი კართა წინაშე დედაკაცისა ვისამე მორწმუნისა სიდონელისათი. ხოლო რაჟამს იხილა დედაკაცმან მან წმიდაჲ იგი
ნაწიკი მოწამისა მის ქრისტჱსისაჲ და რამეთუ იყო იგიცა ქრისტეანე, განათლდა იგი ღმრთისა მიერ და აღივსო სიხარულითა და აღიღო პატიოსანი იგი ნაწილი მოწამისაჲ და ჰრწმენა მას და თქუა ვითარმედ "ესე არს ასოთაგანი წმიდათაჲ, რომელი იწამებიან ქრისტჱსთჳს". მაშინ განბანა იგი ღჳნითა და შემურა სუნელითა და შეხჳა სამოსელსა წმიდასა და დაჰკრძალა იგი სახლსა შინა თჳსსა. და მეორესა ღამესა გამოეცხადა მას წმიდაჲ იგი მოწამჱ ქრისტჱსი და ჰრქუა: "მე ვარ ლუკიოს რომელი აღსარებისათჳს ქრისტჱსისა ფრიად ვიგუემე ქალაქსა შინა ბალბაქს, არამედ გრწმენინ და ვითარცა ქრისტჱს-მორწმუნისა თანა იყავნ ნაწილი ეგე ასოთა ჩემთაჲ დამარხულ შენთანა". ხოლო მან შეიწყნარა და ჰრწმენა ჩუენაბაჲ იგი, რამეთუ მორწმუნე იყო და ღმრთისმოშიშ. და დაჰმარხა ნაწილი იგი წმიდისა მის სახლსა შინა თჳსსა მრავლითა პატივითა და კეთილითა მსახურებითა და არავის კაცთაგანსა გამოუცხადა მისთჳს, რამეთუ ქალაქი იგი იყო ჟამსა მას მსახურებასა კერპთასა. და შემდგომად მცირედისა ჟამისა დასცხრა მცირედ დევნულებაჲ იგი ქრისტიანეთაჲ და ეუწყა ნაწილისა მისთჳს წმიდისა წმიდასა ეპისკოპოსსა, რომელი იყო ჟამსა მას ქალაქსა სიდონს, და განაძლიერა იგი ღმერთმან დიდებულმან, რომელი მარადის ადიდებს წმიდათა თჳსთა, და აღუშჱნა მას ტაძარი შუენიერი სადიდებელად ღმრთისა და საქებელად მოწამისა მის. და დადვა მას შინა პატიოსანი იგი ნაწილი და მრავალთა სნეულთა უძლურებანი მის მიერ განიკურნებოდეს და სულნი უკეთურნი განესხმოდეს მიერთაგან ვიდრე აქამომდე. ესე უწყებაჲ არს ერთისა მის ნაწილისაჲ წმიდისა მის მოწამისაჲ. ხოლო მე კუალად ვიქცე აწ პირველსავე მას სიტყუასა და გაუწყო მე დაშთომილი იგი მისთჳს ჰამბავი ყოფილთაჲ.

'11. Then through God’s order, a raven fetched a part of the martyr’s body, and took it safely to the city of Sidon, which is located on the seacoast, and dropped it at a faithful woman’s doorstep. And when the woman saw the holy relic of the martyr, and as she was a Christian too, she was enlightened by God and trusted Him and said: “This is a relic of a saint who was martyred for Christ”. Then she washed it with wine and sprinkled it with incense and wrapped in clean linen and buried it in her house. The next night the holy martyr of Christ appeared to her and said: “I am Loukios, who greatly suffered for Christ’s faith in the city of Baalbek, but you have believed and as [you are] a believer in Christ, let that part of my body be buried in your [house].” And she accepted and believed in the vision, for she was a believer and god-fearing. And she buried the relic of the saint in her house with great honours and good service, and to no one did she reveal this, for in those days the city was serving the idols. And after a short while, the persecutions of the Christians somewhat subsided, and the holy bishop who was then in Sidon was informed of the relic of the saint, and he was fortified by God who always glorifies his saints, and he built a beautiful church for God’s glory and in praise of the martyr. And he placed there the holy relic, and through it many afflictions were cured and evil spirits were cast away until our days. This is the story of one relic of the holy martyr. But now I shall return to the first word, and will tell you the story of other relics.'

12. და ვითარცა მოშჭრნეს წმიდანი იგი ასონი ახოვანსა მას მოწამესა ქრისტჱსსა, იპოვა მუნ ჟამსა კაცი ვინმე მორწმუნჱ გზასა მას წარმავალად და, და ვითარცა მიეახლა ადგილსა მას, სადა იგი ასონი მართლისანი განეჭრნეს, გარდამოჴდა იგი საჴედრისაგან თჳსისა და იხილა მან ყოფილი იგი და დიდისა
მისგან სარწმუნოებისა, რომელი აქუნდა მონათა მიმართ ქრისტჱსთა, აღიღო ერთი ასოთა მათგანი წმიდაჲ მოკუეთილი და მიიწია სოფლად თჳსსა, რომელსა ეწოდა სამფსჳას, რომელი ახს ქალაქსა ემეწასა ათორმეტით მილიონით. და ესე ინება ღმერთმან, რამეთუ კაცნი მის ადგილისანი იყვნეს ქრისტჱს მოყუარე(ნ)ი რომელთა საღმრთოჲ შური აქუნდა და მრავალთა მოსწრაფებითა გულსმოდგინედ აღაშჱნეს ტაძარი სალოცველი ადგილსა მას სადიდებელად ღმრთისა და საქებელად წმიდისა მოწამისა, და ვითარცა საფასჱ მოუკლებელი, წმიდაჲ იგი ნაწილი დიდითა დიდებითა და მრავლითა პატივითა დაჰკრძალეს მას შინა. და განითქუა მისთჳს გარემოჲსყოველთა მკჳდრთა მის ქუეყანისათა და მრავალნი სასწაულნი და კურნებანი იქმნებიან წმიდისა მის მერ ვიდრე დღენდელად დღედმდე ადგილსა მას.

'When they cut up the body of the great martyr of Christ, a certain faithful man walked past on the road, and when he approached that place where the body parts of the saint were cut, he dismounted from the donkey. When he saw what had happened, in his great faith which he had towards the servants of Christ, he took one piece of the saint’s body and went to his village, called Sampsyas, which is twelve miles from Emesa. This too was willed by God, for the dwellers of that place were lovers of Christ and had divine zeal, and they promptly built a church to glorify God and praise the holy martyr. As if innumerable treasure, they buried the holy relics with glory and praise. And the fame of that place spread across the dwellers of that country, and many miracles and healings were performed by the saint on that spot until our days.'

13. იყო ვინმე დედაკაცი გრძენი, ფრიად მორწმუნჱ და მოშიში ღმრთისაჲ, რომელი მკჳდრ იყო ერთსა ბურჯთაგანსა შინაგანით ზღუდესა ქალაქისა მის ბალბაქისასა. და ოდეს იგი უღმრთონი დაშჭირდეს ჴორცთა მათ მოწამისა ლუკიოსისთა, ჰხედვიდა იგი სარკუმლით თჳსით რომელი იგი იქმნა. და ვითარცა შეიქცა მიერ კრებული იგი სიცრუვისაჲ, რომელთა ქმნეს საქმჱ იგი უშჯულოებისაჲ, მაშინ აღეგზნა დედაკაცი იგი ცეცხლითა საღმრთოჲსა შურისაჲთა და შეიმოსა მან ძალი და სიმჴნჱ მამაკაცებრი და განძლიერდა სარწმუნოებითა. და წარიყვანნა მის თანა ღამჱ ორნი ვინმე მორწმუნენი და ღმრთისმოშიშნი კაცნი და მიწინეს ადგილსა მას და შეკრიბნეს პატიოსანნი იგი ასონი წმიდისა მოწამისანი გაბნეულნი ერთად და წარმოიხუნეს იგინი სახიდ მის დედაკაცისა. და განბანნა იგი ღჳინითა და სულნელითა შემურნა და წარჰგრაგნა იგინი ტილოსა წმიდასა და დაჰკრძალნა ფარულად სახლსა შინა თჳსსა.

'There was a wise, faithful woman, and god-fearing woman who lived on one of the inner pillars of the wall of the city of Baalbek. And when the ungodly ones cut up the body of Loukianos, she