File(s) not publicly available
E01336: Movsēs Xorenac'i's History of Armenia, written in Armenian and traditionally considered a 5th c. text, but most probably of the early 8th c., recounts the arrival of Apostle *Thaddeus (the Apostle, one of the seventy-two, S00252) in the presence of King Abgar, followed by the healing and subsequent conversion of the King.
online resource
posted on 2016-05-03, 00:00 authored by naleksidzeMovsēs Xorenac'i, History of Armenia, Book II, Chapter 33
Movsēs recounts the conversion of King Abgar of Edessa by Apostle Thaddeus.
Բայց յետ համբառնալոյ Փրկչին մերոյ՝ Թովմաս առաքեալ, մի յերկոտասանիցն, առաքեաց զմի յեօթանասնից անտի զԹադէոս ի քաղաքն Եդեսիայ՝ բժշկել զԱբգար եւ աւետարանել ըստ բանին Տեառն: Որոյ եկեալ եմուտ ի տուն Տուբիայ իշխանի հրէի, զոր ասեն լինել յազգէն Բագրատունեաց. որոյ խուսեալ յԱրշամայ՝ ոչ ուրացաւ զհրէութիւնն ընդ այլ ազգականս իւր, այլ նովին օրինօք եկաց մինչեւ հաւատալ ի Քրիստոս: Եւ ել համբաւ նորա ընդ ամենայն քաղաքն: Լուեալ Աբգարու ասէ. «Նա է վասն որոյ գրեացն Յիսուսե, եւ իսկոյն կոչեաց զնա: Եւ եղեւ ի մտանելն Թադէի՝ տեսիլ սքանչելի երեւեցաւ Աբգարու յերեսսն Թադէի. եւ յարուցեալ ի գահոյիցն անկաւ ի վերայ երեսաց իւրոց եւ երկիր եպագ նմա. եւ զարմացան ամենայն իշխանքն որ շուրջն կային, զի ոչ գիտացին զտեսիլն: Եւ ասէ ցնա Աբգար, եթէ «Դո՞ւ իցես արդարեւ աշակերտ օրհնելոյն Յիսուսի, զոր ասաց առաքել ինձ այսր, եւ կարո՞ղ իցես բժշկել զցաւս իմե: Պատասխանի ետ նմա Թադէ. «Եթէ հաւատասցես ի Քրիստոս Յիսուս յորդին Աստուծոյ՝ տացին խնդրուածք սրտի քոյե: Ասէ ցնա Աբգար. «Ես հաւատացի ի նա եւ ի հայր նորա. վասն որոյ կամեցայ առնուլ զզօրս իմ եւ գալ կոտորել զՀրեայսն, որ խաչեցին զնա, եթէ ոչ էր իմ արգելեալ վասն թագաւորութեանն Հռոմայեցւոցե:
Եւ յայսմ բանէ սկիզբն արարեալ Թադէի՝ աւետարանեաց նմա եւ քաղաքի նորա. եւ եդեալ ձեռն ի վերայ բժշկեաց զնա, եւ զԱբդիու պատագրոս իշխան քաղաքին եւ պատուական յամենայն տանն արքայի, նա եւ զամենայն որ էին ի քաղաքին հիւանդք եւ ախտաժէտք, բժշկեաց: Եւ հաւատացին ամենեքեան. եւ մկրտեցաւ ինքն Աբգար եւ ամենայն քաղաքն. եւ զդուրս տաճարաց կռոցն փակեցին. եւ որ ի վերայ բագնին եւ սեանն կային պատկերքն՝ ծածկեալ պատեցին եղեգամբ. եւ ոչ զոք ածէր բռնութեամբ ի հաւատս, բայց օր ըստ օրէ յաւելեալ ի հաւատացեալսն բազմանային:
'The preaching in Edessa of the Apostle Thaddaeus and the copies of five letters
After the ascension of our Savior, Thomas the apostle, one of the twelve, sent one of the seventy, Thaddaeus, to the city of Edessa to cure Abgar and to preach the gospel according to the Lord's saying. When he arrived he entered the house of Tobias, the Jewish prince who, they say, was of the Bagratuni family. He had fled from Arsham and had not renounced the Jewish faith with his other kinsmen but lived under the same law until his conversion to Christ. And the report about him [Thaddaeus] went out throughout the whole city. When Abgar heard it he said: "This is he concerning whom Jesus wrote." And he immediately summoned him. And it happened that when Thaddaeus entered, a marvelous vision appeared to Abgar on Thaddaeus' face, and rising from his throne he fell on his face and worshipped him. All the princes who were standing around him were astonished, for they had not perceived the vision. Abgar said to him: "Are you truly the disciple of the blessed Jesus whom he said he would send to me here, and are you able to cure my pains?" Thaddaeus replied to him: "If you believe in Christ Jesus the Son of God, the requests of your heart will be granted." Abgar said to him: "I have believed in Him and in his Father. For that reason I wished to take my army and go to slaughter the Jews who crucified Him, had I not been prevented because of the Roman empire." Beginning with these words Thaddaeus preached the gospel to him and his city. And placing his hand on him he cured him and also the gout of Abdiu, a noble of the city and the most honorable man in all the royal court. Similarly he healed all the sick and afflicted in the city. And they all believed. Abgar himself and the whole city were baptized. They closed the doors of the temples of the idols, and they hid the images that were on the altars and columns by covering them with reeds. And he did not bring anyone by force to the faith, but day by day the number of the faithful increased.'
Text: Thomson 1981, 151-152; Translation: Thomson 2006, 167-168.
Movsēs recounts the conversion of King Abgar of Edessa by Apostle Thaddeus.
Բայց յետ համբառնալոյ Փրկչին մերոյ՝ Թովմաս առաքեալ, մի յերկոտասանիցն, առաքեաց զմի յեօթանասնից անտի զԹադէոս ի քաղաքն Եդեսիայ՝ բժշկել զԱբգար եւ աւետարանել ըստ բանին Տեառն: Որոյ եկեալ եմուտ ի տուն Տուբիայ իշխանի հրէի, զոր ասեն լինել յազգէն Բագրատունեաց. որոյ խուսեալ յԱրշամայ՝ ոչ ուրացաւ զհրէութիւնն ընդ այլ ազգականս իւր, այլ նովին օրինօք եկաց մինչեւ հաւատալ ի Քրիստոս: Եւ ել համբաւ նորա ընդ ամենայն քաղաքն: Լուեալ Աբգարու ասէ. «Նա է վասն որոյ գրեացն Յիսուսե, եւ իսկոյն կոչեաց զնա: Եւ եղեւ ի մտանելն Թադէի՝ տեսիլ սքանչելի երեւեցաւ Աբգարու յերեսսն Թադէի. եւ յարուցեալ ի գահոյիցն անկաւ ի վերայ երեսաց իւրոց եւ երկիր եպագ նմա. եւ զարմացան ամենայն իշխանքն որ շուրջն կային, զի ոչ գիտացին զտեսիլն: Եւ ասէ ցնա Աբգար, եթէ «Դո՞ւ իցես արդարեւ աշակերտ օրհնելոյն Յիսուսի, զոր ասաց առաքել ինձ այսր, եւ կարո՞ղ իցես բժշկել զցաւս իմե: Պատասխանի ետ նմա Թադէ. «Եթէ հաւատասցես ի Քրիստոս Յիսուս յորդին Աստուծոյ՝ տացին խնդրուածք սրտի քոյե: Ասէ ցնա Աբգար. «Ես հաւատացի ի նա եւ ի հայր նորա. վասն որոյ կամեցայ առնուլ զզօրս իմ եւ գալ կոտորել զՀրեայսն, որ խաչեցին զնա, եթէ ոչ էր իմ արգելեալ վասն թագաւորութեանն Հռոմայեցւոցե:
Եւ յայսմ բանէ սկիզբն արարեալ Թադէի՝ աւետարանեաց նմա եւ քաղաքի նորա. եւ եդեալ ձեռն ի վերայ բժշկեաց զնա, եւ զԱբդիու պատագրոս իշխան քաղաքին եւ պատուական յամենայն տանն արքայի, նա եւ զամենայն որ էին ի քաղաքին հիւանդք եւ ախտաժէտք, բժշկեաց: Եւ հաւատացին ամենեքեան. եւ մկրտեցաւ ինքն Աբգար եւ ամենայն քաղաքն. եւ զդուրս տաճարաց կռոցն փակեցին. եւ որ ի վերայ բագնին եւ սեանն կային պատկերքն՝ ծածկեալ պատեցին եղեգամբ. եւ ոչ զոք ածէր բռնութեամբ ի հաւատս, բայց օր ըստ օրէ յաւելեալ ի հաւատացեալսն բազմանային:
'The preaching in Edessa of the Apostle Thaddaeus and the copies of five letters
After the ascension of our Savior, Thomas the apostle, one of the twelve, sent one of the seventy, Thaddaeus, to the city of Edessa to cure Abgar and to preach the gospel according to the Lord's saying. When he arrived he entered the house of Tobias, the Jewish prince who, they say, was of the Bagratuni family. He had fled from Arsham and had not renounced the Jewish faith with his other kinsmen but lived under the same law until his conversion to Christ. And the report about him [Thaddaeus] went out throughout the whole city. When Abgar heard it he said: "This is he concerning whom Jesus wrote." And he immediately summoned him. And it happened that when Thaddaeus entered, a marvelous vision appeared to Abgar on Thaddaeus' face, and rising from his throne he fell on his face and worshipped him. All the princes who were standing around him were astonished, for they had not perceived the vision. Abgar said to him: "Are you truly the disciple of the blessed Jesus whom he said he would send to me here, and are you able to cure my pains?" Thaddaeus replied to him: "If you believe in Christ Jesus the Son of God, the requests of your heart will be granted." Abgar said to him: "I have believed in Him and in his Father. For that reason I wished to take my army and go to slaughter the Jews who crucified Him, had I not been prevented because of the Roman empire." Beginning with these words Thaddaeus preached the gospel to him and his city. And placing his hand on him he cured him and also the gout of Abdiu, a noble of the city and the most honorable man in all the royal court. Similarly he healed all the sick and afflicted in the city. And they all believed. Abgar himself and the whole city were baptized. They closed the doors of the temples of the idols, and they hid the images that were on the altars and columns by covering them with reeds. And he did not bring anyone by force to the faith, but day by day the number of the faithful increased.'
Text: Thomson 1981, 151-152; Translation: Thomson 2006, 167-168.
History
Evidence ID
E01336Saint Name
Addai/Thaddeus the Apostle, one of the seventy-two : S00255Saint Name in Source
ԹադէRelated Saint Records
Type of Evidence
Literary - Other narrative texts (including Histories)Language
- Armenian
